Gisteren heeft het Voedingscentrum de nieuwe Schijf van Vijf gelanceerd. De ‘oude’ Schijf van Vijf dateert alweer uit 2004, dus het werd wel eens tijd voor een vernieuwing. De ontwikkelingen en nieuwe inzichten over gezonde voeding volgen elkaar rap op, dus publiceerde de Gezondheidsraad vorig jaar al de Richtlijnen Goede Voeding. Maar wat is er nu aangepast en wat betekent dat voor je boodschappenmandje?
De Schijf van Vijf bestaat al sinds 1953 en werd toen gepubliceerd door het Voorlichtingsbureau voor de voeding in Nederland, die we sinds 2000 beter kennen als het Voedingscentrum.
De Schijf van Vijf is sinds 1953 nog 3x aangepast, met steeds flink wat jaren als tussenpozen.De laatste Schijf van Vijf was van 2004 en nu na 12 jaar is er dus weer een nieuwe Schijf van Vijf.
Welke groepen voedingsmiddelen staan er in de Schijf van Vijf?
| Groep | Waarom zo belangrijk? | |
| Groente en fruit | Verlagen met name het risico op hart- en vaatziekten, en ook op darmkanker, longkanker en diabetes type 2. Ze zitten vol goede voedingsstoffen, zoals vitamines, mineralen en vezels. | |
| Smeer- en bereidingsvetten | Als je producten met veel verzadigd vet vervangt door producten met veel onverzadigd vet heb je minder kans op hart- en vaatziekten. Deze producten leveren vitamines A, D en E. | |
| Vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel | Vis verlaagt het risico op hart- en vaatziekten. Peulvruchten en noten verlagen je LDL-cholesterol, wat helpt om je bloedvaten gezond te houden. In vlees en ei zitten veel goede voedingsstoffen, zoals ijzer en vitamine B12. Zuivel verkleint het risico op darmkanker en levert onder andere calcium en vitamine B12. | |
| Brood, graanproducten en aardappelen | Volkorenbrood en andere volkoren graanproducten verlagen het risico op hart- en vaatzieken, diabetes type 2 en darmkanker. Graanproducten leveren energie en onder andere vezel, eiwit, B-vitamines en ijzer. Aardappel is geen graanproduct, maar wel een bron van nuttige voedingstoffen. | |
| Dranken | Wat je aan vocht verliest vul je vooral aan met drinken. Zwarte en groene thee verlagen de bloeddruk en verkleinen het risico op een beroerte. |
Met behulp van de Schijf van Vijf wordt het voor iedereen inzichtelijk gemaakt waar een gezond voedingspatroon uit zou moeten bestaan voor de totale Nederlandse bevolking. Dit voorlichtingsmodel is onderbouwd met de laatste wetenschappelijke informatie en is op 17 miljoen manieren in te vullen. Iedereen kan dus zelf zijn voedingskeuzes blijven maken. Of je nu vaak uit de Hollandse pot eet of juist meer van de oosterse keuken houdt, vegetarisch kookt of liever een stukje vlees eet. Kies elke dag je voedingswaren uit elk vak en varieer zo veel mogelijk, zo krijgt je binnen wat je nodig hebt. Kies liever niet te vaak voor producten die buiten de Schijf van Vijf staan (zoals koek en snoep). Wanneer je dit doet krijg je voldoende energie en mineralen, vitamines, eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels binnen. Dat maakt het makkelijker om op gewicht te blijven of juist wat af te vallen en vergroot je de kans op een gezonde oude dag.
Als je op de verschillende groepen linkt, wordt je doorgelinkt naar de website van het Voedingscentrum en kun je per groep meer lezen over wat er binnen deze groep valt en wat niet, tips en ook hoeveel dagelijks wordt aanbevolen om te eten/drinken.
Wat is er verander in de Schijf van Vijf?
De Schijf bestaat nog steeds uit 5 dezelfde schijven, maar de volgorde is wat veranderd en de 5 leefregels in het midden zijn verdwenen. Ook is er een splitsing te zien in het groen vak tussen de groenten en het fruit. De paarse schijf heeft zelfs 3 subgroepen, vlees & vis & ei & peulvruchten, noten en zuivel.
Opvallend is dat kaas weer terug opgenomen is in de Schijf van Vijf. Deze was in de Schijf van 2004 verdwenen. Daar is toen veel commentaar opgekomen, want nederlanders zijn nu eenmaal echte kaaskopen. Ter compensatie is kaas toen wel genoemd in het lijstje met dagelijkse aanbevolen hoeveelheden
Nieuwe aanbevelingen
– De aanbeveling voor groente is omhoog gegaan van 200 gram naar 250 gram naar dag.
– Er zijn nieuwe adviezen voor wekelijks een portie peulvruchten.
– Neem dagelijks een handje noten.
– Bewerkt vlees staat niet langer in de Schijf van Vijf.
– Het ideale menu bestaat uit een afwisseling van vlees, vis, peulvruchten, noten en ei.
– Drink elke dag 3 koppen groene of zwarte thee, dit bevordert de gezondheid.
Wat vind je niet in de Schijf van Vijf
- met te veel zout, suiker, transvet of verzadigd vet of te weinig vezels. Denk aan roomboter, vet vlees, volle zuivelproducten, gezouten noten, witbrood en witte pasta.
- met negatieve gezondheidseffecten als je er veel van neemt. Bijvoorbeeld vleeswaren, bewerkt vlees en dranken met veel suiker, zoals frisdrank en sap.
- die niet bijdragen aan een gezonde voeding. Koek en snoep zijn voorbeelden.
Deze producten verschillen sterk van elkaar. Zo kan je niet niet zeggen dat bijvoorbeeld een speculaasje even ‘slecht’ is als een puntje appeltaart. Een speculaasje kan best elke dag, maar elke dag appeltaart is een minder goed idee. Daarom zijn er 2 categorieën bedacht: de dagkeuze en de weekkeuze. De dagkeuze bestaat uit producten met maximaal 75 kilocalorieën, 1,7 gram verzadigd vet en 0,5 gram zout per portie. De weekkeuze bestaat uit producten waarin meer calorieën, verzadigd vet of zout zit.
Bij deze tweedeling hoort de volgende vuistregel: ‘Kies elke dag niet vaker dan 3 tot 5 keer iets uit de dagkeuze en kies hooguit 3 keer per week iets uit de weekkeuze. En daarbij geldt altijd: Hou het klein en eet niet te vaak hetzelfde.
Dus wat is gezond eten? In het kort eten mensen gezond volgens de Schijf van Vijf als ze:
- vooral uit de Schijf van Vijf eten
- elke dag uit elk vak de juiste hoeveelheden eten
- variëren binnen de verschillende vakken
- keuzes buiten de Schijf van Vijf beperken
Wil je meer informatie over de schijf van Vijf, kijk dan op website van het Voedingscentrum of lees het uitgebreide document hier.
Wat vind jij van de nieuwe schijf van vijf? Heb je wat aan deze informatie en ga je het ook toepassen in je dagelijkse eetpatroon?