Voor sommige mensen zijn achtbanen pure spanning, voor anderen pure ontspanning. Maar achter elke looping, scherpe bocht en g-kracht gaat een verhaal schuil. Van koninklijke winterpret in Rusland tot wereldrecords die alleen de echte fans kennen – deze 10 weetjes over achtbanen geven je rit niet alleen adrenaline, maar ook een flinke dosis achtergrondkennis. Ideaal om mee te pronken in de wachtrij.
1. Achtbanen begonnen als Russische winterpret
Lang voordat pretparken bestonden, vermaakten mensen zich in Rusland al met houten stellages waar men in de winter met een slee vanaf gleed. Deze ‘Russische bergen’ waren populair in de 16e en 17e eeuw. Toen men wieltjes toevoegde, kon er ook in de zomer worden ‘gereden’. In sommige talen, zoals het Frans en Spaans, heten achtbanen daarom nog steeds ‘montagnes russes’.
2. De naam ‘achtbaan’ is jonger dan je denkt
Pas in 1880 ontstond de naam ‘achtbaan’. De Duitse uitvinder F.A. Schwarz vroeg dat jaar patent aan voor een baan in de vorm van een acht. Hoewel moderne achtbanen vaak een heel ander ontwerp hebben, is de naam blijven hangen.
3. 16 augustus: Rollercoaster Day
Waarom we elk jaar op 16 augustus Rollercoaster Day vieren? Op deze datum in 1898 werd het patent verleend voor de eerste loopingachtbaan. Sindsdien is de dag uitgegroeid tot hét moment voor achtbaanfans om hun favoriete attractie te eren.
4. Een looping is nooit rond
Hoewel het misschien zo lijkt, is een looping in een achtbaan nooit perfect rond. Hij is druppelvormig. Dat ontwerp is veiliger, omdat het voorkomt dat er bij het verlaten van de looping te veel g-krachten op je lichaam komen. In de beginjaren van de looping leidde een ronde vorm soms tot gevaarlijke situaties.
5. G-krachten maken de rit
G-krachten zijn de onzichtbare krachten die je voelt tijdens een achtbaanrit. Positieve g-krachten drukken je stevig in je stoel bij versnellingen, negatieve geven je dat gewichtloze gevoel als je over een heuvel gaat, en zijwaartse g-krachten duwen je naar de zijkant in bochten. Het woord komt van ‘gravity’, oftewel zwaartekracht.
6. Achtbanen als medische hulp
In 2018 ontdekten twee Amerikaanse artsen dat een rit in een achtbaan kleine nierstenen kan losmaken. Het leverde hen de ‘Ig-Nobelprijs’ op – een prijs voor onderzoeken die eerst een glimlach oproepen, maar daarna tot nadenken aanzetten. Misschien is dat wel de leukste medische tip die je kunt krijgen.
7. Wereldwijd zijn er duizenden achtbanen
Volgens de Roller Coaster DataBase (rcdb.com) zijn er momenteel 6.028 operationele achtbanen in de wereld, waarvan er 5.851 van staal zijn gemaakt. Van kleinschalige familiebanen tot recordbrekende megacoasters – er is altijd wel een nieuwe uitdaging voor de echte liefhebber.
8. Europa-Park is een achtbanenparadijs
De tien populairste attractieparken van Europa hebben gemiddeld zes achtbanen per park. Europa-Park in Duitsland doet daar ruim dubbel bovenop met 14 banen, samen goed voor zo’n 10 kilometer aan rails. Het park fungeert als showroom voor Mack Rides, een van de grootste achtbaanbouwers ter wereld.
9. Achtbaanreizen als sport
Voor sommige fans is één ritje nooit genoeg. Zij reizen de wereld over om zoveel mogelijk achtbanen te beleven en houden hun scores bij op speciale websites en apps. De Brit George heeft er inmiddels meer dan 3.272 op zijn naam staan – en dat aantal groeit nog steeds.
10. Rijden in een andere wereld
Moderne technologie maakt achtbanen nóg intenser. Dankzij VR-brillen kun je tijdens een rit volledig worden ondergedompeld in een andere wereld, terwijl je de fysieke sensaties van de baan blijft voelen. Deze ‘coastiality’-ervaring werd in 2015 voor het eerst geïntroduceerd door Europa-Park en is sindsdien wereldwijd overgenomen.